مرخصی استفاده آزاد از ساعات و روزهای کار است که کارگر میتواند برای انجام امور شــخصی و اوقات فراغت و… از آن اســتفاده کند. مرخصی‌ها، برخلاف تعطیلات رسمی، که ایامی مشخص هستند، توسط خود کارگر انتخاب میشوند
مرخصی استحقاقی ۲۶ روز در سال است که با احتساب ۴ روز جمعه ۳۰ روز میشود. مرخصی کارگرانی که در مشاغل سخت و زیان‌آور اشتغال دارند، سالانه ۵ هفته است، که در دو نوبت ۶ ماه اول و شش‌ماه دوم استفاده میشود. برای‌کار کمتر از یک سال مرخصی به نسبت مدت کار محاسبه میشود. به موجب ماده ۶۶ قانون کار، کارگر نمیتواند در ســال بیشتر از ۹ روز از مرخصی ساالنه خود را ذخیره کند. در صورت بازنشستگی، ازکارافتادگی کلی، تعطیلی کارگاه یــا فوت کارگر مطالبات بابت مرخصی استفاده نشده به کارگر یا ورثه وی قابل‌پرداخت است. اما در صورت اســتعفا و ترک کار کارگر، مطالبات بابت مرخصیهای باقیمانده به وی تعلق نمیگیرد.
هر کارگر حق دارد برای ادای فریضه حج در تمام مدت کار و فقط برای یک نوبت از یک ماه مرخصی استحقاقی استفاده کند و در صورتی که مرخصی طلب نداشته باشد از مرخصی بدون حقوق بهره‌مند شود.
مرخصی ساعتی همان مرخصی استحقاقی اســت که روزانه اخذ میشود و نحوه محاسبه مرخصی آن از مرخصی سالانه کسر میشود.
استفاده از مرخصی بدون حقوق در قانون کار تجویز شده است، ولی این مرخصی باید با موافقت کارفرما صورت بگیرد، زیرا در دوره نحوه محاسبه مرخصی بدون حقوق، قرارداد کار به حال تعلیق درمی‌آید و پس از آن کارگر به کار سابق بازمیگردد.
موارد استفاده از مرخصی بدون حقوق عبارت است از تحصیل، انجام سفرهای طولانی، امور شخصی و گرفتاری‌های خانوادگی، گذراندن دوره آزمایشی برای کار جدید و…
مرخصی بدون حقوق حداکثر دو سال است، که در صورت استفاده از مرخصی تحصیلی، به مدت دو سال دیگر قابل‌تمدید است. این نوع مرخصی و مرخصی حج واجب بدون پرداخت حقوق است و بابت آن نیز حق‌بیمه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت نمیشود و سابقه‌ای نیز برای استفاده‌کننده ایجاد نمیکند.
کلیه کارگران در صورت ازدواج دائم، فوت همسر، پدر و مادر و فرزندان از ســه روز مرخصی با حقوق برخوردارند. حق بیمه این سه روز نیز باید به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود.
مرخصی استعلاجی مرخصی بدون حقوق است، ولی با تایید سازمان تامین اجتماعی هم از غرامت دستمزد بهره مند میشود و هم جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگر محسوب میشود. مرخصی استعلاجی سقف زمانی ندارد و برای هرچند مدت که شخص بیمار شود و یا بیماری اش ادامه یابد، قابل‌استفاده است به شرطی که توسط پزشک معالج و یا کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی تایید شود.
مرخصی زایمان بابت وضع حمل و زایمان به کارگران زن تعلق میگیرد و در حال حاضر مدت آن شش ماه است. مرخصی مزبور جزء سوابق کارگر محسوب میشود و در طول این مدت از طرف سازمان تامین اجتماعی غرامت دستمزد ایام بارداری به بیمه‌شده پرداخت میشود. دوره مرخصی زایمان جزو ایام تعلیق از کار محسوب میشود و پس از مرخصی، کارگر زن به کار سابق خود بازمیگردد.
منبع : yasa.co
