کارفرمانیوز - با توجه به سوالاتی که در زمینه انواع قراردادهای استخدامی و اشتغال در بخش دولتی و خصوصی به دستمان رسیده، در این مقاله به این موضوع می پردازیم و هریک را توضیح می دهیم.
انواع قرارداد کار
انواع قرارداد کار :
در حال حاضر کشور دارای دو نظام استخدامی و اداری است و دیگر سیستم ها در واقع برگرفته یا ترکیبی از این دو نظام استخدامی هستند. ۱۷ صندوق بیمه اجتماعی بازنشستگی در کشور وجود دارد که به لحاظ اهمیت و فراگیری صندوق تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری از جایگاه ویژه ای برخوردارند. انواعع قرارداد اشتغال و استخدام در دستگاه های دولتی با انواع قرارداد کار در بخش خصوصی و کارگاه ها و کارخانجات مشمول قانون کار، متفاوت است.
طبق قانون استخدام کشوری و مدیریت خدمات کشوری در دستگاهها و ادارات دولتی سه نوع قرارداد استخدامی وجود دارد:
1 - رسمی
2 - پیمانی
3 - و خدماتی یا انواع قرارداد کار
انواع قرارداد کار
کارمندان رسمی دولت برای کار در مشاغل حاکمیتی استخدام می شوند و باید دارای شرایط خاص باشند و گزینش های مربوطه را بگذرانند. مشاغل حاکمیتی به اموری گفته میشود که در آنها تصمیم گیری و تصمیم سازی نقش دارد و فرد در امور جاری مملکتی اثرگذار است و موقعیت وی در پیشبرد اهداف اداری و دولتی مهم است. کارکنان رسمی از نظر نظام استخدامی مشمول قانون استخدام کشوری و قانون مدیریت خدمات کشوری هستند و از نظر پوشش بیمه ای نیز مشمول صندوق بازنشستگی کشوری میی شوند. مشمولین پیمانی برای انجام امور تصدی گری در دستگاه های اداری استخدام می شوند و از نظر نظام استخدامی مشمول آیین نامه استخدام پیمانی و از نظر پوشش تامین اجتماعی مشمول صندوق تامین اجتماعی هستند. گروهی از کارکنان درر دستگاههای دولتی امور خدماتی و پشتیبانی را در ادارات بر عهده دارند. بر اساس بخشنامه مربوطه، تعداد مشاغل این گروه تعیین شده اسـت که شامل خیاط، رختشوی، آشپز و… میشود. کارکنان خدماتی از نظر اداری و استخدامی مشمول قانون کار و از نظر بیمه مشمول قانون تامین اجتماعی هستند.
استخدام در بخش خصوصی تحت پوشش نظام استخدامی قانون کار است و از نظر تامین اجتماعی نیز مشمول صندوق تامین اجتماعی و قانون مربوطه هستند که شامل موارد زیرند:
قرارداد غیرموقت یا دائمی:
در این نوع قرارداد زمانی برای پایان قرارداد ذکر نمی شود یا در متن قرارداد به نامحدود بودن آن اشاره می شود. پایان قرارداد در این نوع استخدام منوط به احراز شرایط یا انجام ترتیباتی است و فسخ یکطرفه آن قانونا امکانپذیر نیست. مواردی که باعث می شود انواع قرارداد کار غیرموقت خاتمه پذیرد عبارت است از فوت، بازنشستگی یا ازکارافتادگی کارگر، استعفای کارگر بر اساس ترتیباتی که قانون مقرر کرده است، اخراج موجه کارگر (اخراجی که موجه بودن آن توسطط هیئت های حل اختلاف وزارت کار تایید شود) و…
قرارداد موقت یا مدت معین:
قراردادی است که خاتمه قرارداد در آن درج میشود و با پایان زمان آن، قرارداد خاتمه می یابد. در قرارداد موقت هیچ یک از طرفین تا پایان قرارداد مجاز به فسخ یکطرفه آن نیستند. تمدید چندباره قرارداد موقت، آن را به قرارداد دائم تبدیل نمی کند.
قرارداد معین:
در این نوع قرارداد انجام حجمی از کار تعهد می شود و با ایفای تعهد و پرداخت حق الزحمه توافق شده قرارداد خاتمه می یابد. در این نوع قرارداد نیز تا انجام موضوع تعهد و کار امکان فسخ یکطرفه آن قانونا مقدور نیست.
قرارداد آزمایشی:
این نوع قرارداد در واقع قرارداد مقدماتی برای قرارداد غیر موقت است که زمینه را برای آشنایی و همکاری کارگر و کارفرما فراهم می سازد و زمانی را برای تفاهم در اختیار دو طرف قرار می دهد که در صورت نظر مساعد دو طرف، تداوم خواهد یافت. این نوع قرارداد برای کارگران ماهر حداکثر ۳ ماه و برای کارگر ساده یک ماه است و در طول مدت قرارداد هریک از طرفین می توانند قرارداد را فسخ کنند.
قرارداد آموزشی:
قرارداد آموزشی فقط با افراد بین ۱۵ تا ۱۸ سال سن منعقد می شود. این افراد را کارگر نوجوان می نامند. حداکثر مدت قرارداد با آنها سه سال است و کارگر نوجوان برای کار توأم با آموزش به استخدام درمی آید. برای کارگر نوجوان نیز باید حقوق و مزایای مقرر در قانون کار رعایت شود و حق بیمه اش نیز که از حداقل حقوق سال مربوطه نباید کمتر باشد به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود. نظام کاری آموزش همراه با کار، همان نظام استاد شاگردی است که قبلا در کشور بسیارر مرسوم بوده است.
کدام استخدام بهتر است؟
اما اینکه کدام نوع استخدام بهتر است بستگی به طرفین قرارداد دارد. اگر از نگاه کارگر و مستخدم به موضوع بنگریم بهترین نوع اشتغال، استخدام رسمی در دستگاه های دولتی و اشتغال دائم و غیرموقت در بخش خصوصی است. چرا که این نوع استخدام امنیت شغلی فرد را تضمین میکند. اما از نظر صاحبکار و کارفرما موضوع فرق می کند. او می خواهد نیروی مورد نیاز خود را به طور موقت استخدام کند، تا هر وقت نیازی به وی نداشت، بتواند قرارداد را تمدید نکند.
ممکن است در بعضی از موسسات و نهادها، نظام استخدامی دیگری حاکم باشد، ولی باید آنها توسط نهادهای تقنینی و اداری مرتبط مثل مجلس شورای اسلامی، هیئت دولت و سازمان امور اداری و استخدامی به تصویب برسند و هیچ موسسه و دستگاهی نمی تواند راسا به ایجاد مقررات و ضوابط خاص در این امور مبادرت ورزد. موضوع دیگری که در این ارتباط مطرح است حاکمیت قانون کار و تامین اجتماعی بر کلیه فعالیت های کاری در کشور است، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود و یا فرد مورد نظر طبق مقررات مصوب مشمول سیستم دیگری از نظر اداری و تامین اجتماعی باشد. بنابراین قانون کار و تامین اجتماعی از نظر مقررات عام الشمول به حساب می آید و هر روابط کاری که دو طرف داشته باشد (کارگر و کارفرما) تحت پوشش آن خواهد بود.
محمد حسین قشقایی
