کارفرمانیوز - هر چند قانون کار به شدت خواستار رعایت ضوابط ایمنی در محل کارگاه شده است اما متاسفانه مکانیسم های مناسبی بر رعایت این ضوابط وجود ندارد یا مجازات‌های مناسبی وجود ندارد. در کل رعایت ایمنی کار امری حیاتی و ضروری است و باید قبل از حادثه به فکر آن بود.
ضوابط و مقررات حاکم بر روابط کاری بین کارگر و کارفرما اعم از استانداردهای حاکم برایمنی کار وکارگاه جزو الزامات ضروری قانون کار بوده که رعایت آن واجب و به عنوان تکلیف محسوب می شود به نحوی که جزو قواعد آمره الزام آور بوده که تخطی از آن مجاز شمرده نمی شود این امر از یک سو باعث می شود تا هیچ گونه توافقی بر خلاف آن بین کارگر و کارفرما مجاز شمرده نشود و از سوی دیگر در صورت تحقق آن و ورود صدمه به کارگر دارای جنبه عمومی بوده و رضایت بعدی تاثیری در آن نخواهد داشت.
واقعیت مسئله این است که در جامعه ایران آگاهی کاملی از ضرورت رعایت استانداردهای حاکم بر کار وجود ندارد. این مقررات و استانداردهای ایمنی کار مورد تایید و تاکید قانون کار و سازمان جهانی کار( آیلو) بوده و برای حفظ سلامتی و بهداشت کارگران است.واقعیت مسئله این است یکی از دلایل ضعف نظارت بر اجرای این ضوابط فقدان نهادهای کارگری از جمله سندیکاهای کارگری و کارفرمایی است یا مجازات‌های رعایت نکردن بسیار اندک بوده و بازدارنده نیست کارگران بسیار زیادی هستند که به علت رعایت نکردن این ضوابط دچار خسارت‌های جبران ناپذیری شده اند. مرگ،معلولیت‌های دایمی ،از کارافتادگی ،آسیب های جسمی روانی و موارد دیگر ناشی از عدم رعایت این ضوابط است.واقعیت مسئله این است که در این زمینه کارگران به شدت در معرض آسیب هستند و نابرابری بین کارگر و کارفرما و نیاز به کار و در آمد باعث شده است تا کارگر به مرارت‌های رعایت نکردن ایمنی کار تن در دهد. این در حالی است قانون کار به شدت خواستار رعایت این ضوابط شده است اما متاسفانه مکانیسم های مناسبی بر رعایت این ضوابط وجود ندارد یا مجازات‌های مناسبی وجود ندارد. در کل رعایت ایمنی کار امری حیاتی و ضروری است و باید قبل از حادثه به فکر آن بود.
در اکثر سازمانهای صنعتی و غیره یکی از بخش ها ایمنی است که مدیریت آن مستلزم دانش فنی و تجربه کافی در شغل مربوطه می باشد . به مقوله ایمنی از ابعاد مختلف پرداخته می شود ولی غالباً مهمترین اصل ایمنی مدیریت صحیح آن است که دارای دو بعد فرهنگی و فنی و مهندسی می باشد . معمولاً کار در حیطه های مدیریتی به ویژه در بعد فرهنگی آن مشکل تر و کار آمد تر است .قبل از اجرای برنامه ایمنی باید هدف آن را روشن کرد ه اهداف کلی هر واحد سازمانی را خط مشی آن تعیین می کند که در دو شاخه فلسفه ایمنی و استراتژی ایمنی بیان می شود.
در سالهای اخیر باز شناسی اهمیت جنبه های رفتاری وفرهنگی مدیریت ایمنی در سازمان ها بطور گسترده ای افزایش یافته است چرا که تحقیقات و بر رسی های انجام شده بر حوادث بزرگی مانند piper Alpha ,chernobyl نشان دادعلیرغم بکارگیری کلیه فاکتور های مهندسی وحفاظت های شدید همچنان پتانسیل بروز حوادث بزرگ در صنایع با ریسک بالا High-Risk وجود دارد.نکته قابل توجه این است که این اشتبا هات صرفا” بصورت خطای یک فرد رخ نمی دهد بلکه اغلب در قالب یک فر هنگ رفتاری نا قص شکل می گیرد. امروزه بسیاری از متخصصان مقوله ایمنی بر این باورند که ۸۰-۹۰ در صد حوادث صنعتی در اثر عوامل مرتبط با فاکتور های انسانی به وقوع می پیوندد.
لذا مطالعات گسترده ای در زمینه شناسایی فرهنگ ایمنی و تقویت آن در صنایع پر خطر به انجام رسیده است.و ابزار های متفاوتی در جهت ارزیابی جو ایمنی safety climate سازمان ها طراحی شده است.عبارت فر هنگ ایمنیSafety Cultureپس از حادثهChernobyl در سال ۱۹۸۶ رواج یافت. حادثه ای که بعلت وجود یک فرهنگ ایمنی ضعیف خطا هاو تخلفاتی رخ داد که با عث اختلال در پروسه های عملیاتی ونهایتا” آن فاجعه بزرگ گردید. کمیته نظارت بر مقوله ایمنی وتاسیسات هسته ای انگلستان ACSNI قرهنگ ایمنی را اینگونه تعریف می کند:
فرهنگ ایمنی: محصول ارزشها-گرایش ها-ادراکات- صلا حیت ها والگو های رفتاری فردی وگروهی کارکنان است که بوسیله آن میزان تبعیت کارکنان از سبک وشیوه مدیریت ایمنی و بهداشت سازمان مشخص می گردد.
ضرورت اندازه گیری فرهنگ ایمنی: پرداختن به راهکارهای ایمنی و بهداشت نظیر فرهنگ ایمنی در سازمان نه تنها احتمال بروز حوادث را کاهش داده بلکه همچنین دارای دارای منافع اقتصادی و مالی بوده که نشاندهنده بازگشت سرمایه در درازمدت به سازمان می باشد.
روشهای ارزیابی فرهنگ ایمنی: آشناترین ابزار برای اندازه گیری جنبه روانشناختی ، پرسشنامه جو/ فرهنگ ایمنی است. به این ترتیب که باورها ، ارزش ها ، انگیزه ها و ادراک فرد با استفاده از چند پرسش اندازه گیری می شود.
گام اول-خط مشی
برای سازمان خط مشی ایمنی بصورت مدون تهیه نماییدخط مشی ایمنی سازمان را مدون نموده و پس از تایید مدیریت ارشد سازمان در معرض دید کارکنان قرار دهید . بطوریکه برای تمامی افراد مرتبط قابل دسترس جهت مطالعه باشد . خط مشی را بصورت کوتاه ،ساده و کاملاً واضح تدوین نمایید . از بکارگیری کلمات پیچیده خودداری کنید . توسط سند خط مشی چشم انداز ایمنی در سازمان را ترسیم می نمایید و تمامی کارکنان را مطلع می کنید که برای انجام هر فعالیتی ایمنی مقدم است .خط مشی بایستی متناسب با مخاطرات و ریسکهای سازمان باشد و شامل تعهد به بهبود مستمر و تبعیت از قوانین ایمنی مرتبط باشد .
در تمامی جلسات مباحث ایمنی مرتبط را در صدر مباحث قرار دهیدزمانی که مباحث ایمنی را در اولویت جلسات قرار می دهید . جایگاه آن را در سازمان تقویت می نمایید . تلاش گردد زمان مباحث ایمنی در جلسات طولانی نباشد . برای شرح مسائل ایمنی سادگی طرح موضوع به کارکنان و مدیران کمک می کند تا موارد را به خاطر بسپارند .
مسئولیت پذیری کارکنان را در قبال ایمنی خود, همکاران و سازمان تقویت نمایید .این کار را می توانید با الزام رعایت موارد ایمنی بعنوان بخشی از ارزیابی عملکرد کارکنان انجام دهید .سازمانهایی که سطح ایمنی مناسبی دارند ، یکی از الزامات استخدام و تداوم کار افراد در آنها لزوم رعایت ضوابط و استانداردهای ایمنی سازمان می باشد . بعبارت دیگر سرعت در انجام کار کافی نمی باشد انجام هر فعالیتی بایستی به صورت ایمن صورت پذیرد تا خود ، همکاران و سازمان را دچار مخاطره نکنند . در این سازمانها ایمنی یک بخش استاندارد از ارزیابی عملکرد کارکنان است و بعضاً در پرداخت بخشی از دستمزد یا پاداش موثر می باشد . شما می توانید با اقداماتی از این دست انگیزه کارکنان را برای مسئولیت پذیری در قبال ضوابط و استانداردهای ایمنی تقویت نمایید .
گام دوم-مشارکت کارکنان
از مشارکت کارکنان در امر ایمنی استفاده کنید کارکنان سازمان را در شناسایی مخاطرات ، ریسکها و کنترل آنها دخیل نمایید . بخشی از بازرسیها و. آموزش ایمنی کارکنان جدید را به افراد با تجربه و علاقه مند در هر قسمت واگذار کنید و در بررسی حوادث اجازه دهید یاری رسان شما باشند . این امر به ارتقای سطح ایمنی سازمان کمک می کند . در برنامه ریزی و اجرای طرح های ایمنی هر قسمت از نظرات کارکنان قسمت استفاده نمایید
گام سوم-شناسایی مخاطرات و کنترل آنها
مخاطرات ایمنی – بهداشتی محل کارتان را شناسایی کنید.ابتدا پتانسیل (های) مخاطرات ایمنی را مشخص کنید . برای شروع این کار ، بررسی حوادث و صدماتی که در گذشته رخداده، می تواند نقطه شروع مناسبی باشد. فهرستی از خطرات و صدماتی که در گذشته رخداد یا احتمال بروز دارند تهیه نمایید
گام چهارم -آموزش
آموزش مستمر ایمنی برای کارکنان تدارک ببینیدهدف از آموزش ایمنی در صنایع ، ارتقای آگاهی کارکنان از مسئولیتهای فردی ایمنی ، نحوه کارکرد ایمن و ضوابط استانداردهای ایمنی توسط هریک از کارکنان و نیز گسترش فرهنگ ایمنی در سازمان می باشد تا به موجب آن هر فرد با آگاهی نسبت به ایمنی شغل خود .آن را رعایت نماید.مطمئن شوید که کارکنان در خصوص مخاطرات بالقوه ناشی از شغل خود و یا قسمتی که در آن اشتغال دارند آموزشهای کافی را می بینند.آموزش یکی از راهکارهای ساده و اصولی می باشد که می تواند نقش هر فرد را در ایمنی سازمان یادآور باشد .برخی از کارکنان ممکن است تصور کنند با نگاه کردن به نحوه کار همکاران خود مهارت لازم و مرتبط با شغل خود را فرا می گیرند.یا اینکه تصور کنند برای هر مشکل بایستی راه حلی کشف کنند.این افراد اغلب مستعد حادثه بوده و خود و همکارانشان را در معرض خطر قرار می دهند.در کلاسهای آموزشی و یا آموزشهای حین کار بایستی به افراد نحوه کارکرد ایمن را آموزش داده و پس از کسب مهارتهای لازم و صحه گذاری بر آگاهی و مهارتهای کسب شده توسط آنها مجوز کار داده شود.
گام پنجم-ممیزی
ممیزی و بازنگری ایمنی در سازمان.حال که چهارچوب طرح ایمنی سازمان تعیین و استقرار یافت و نیز کارکنان آموزشهای لازم را بمنظور درک صحیح از ایمنی سازمان و نقش خود و همکاران دراین زمینه را فرا می گیرند . دیگر زمان استراحت نیست. مثل هر برنامه دیگر بایستی یقین حاصل نمایید که طرح و برنامه های پیش بینی شده ایمنی و دستورالعملها ، قوانین و الزامات ایمنی …در حال اجرا می باشد . ممیزی ایمنی راه حل مناسبی برای کنترل این امر می باشد . ممیزی بررسی فعالیت (های ) سازمان بصورت مستقل و بارویکردی نظام مند به منظور تعیین میزان انطباق عملکرد ایمنی سازمان با معیارهای از پیش تعیین شده ( قوانین، مقررات ، استانداردها و دستورالعملهای ایمنی و …) می باشد بعبارت دیگر رضایت بخش بود عملکرد ایمنی سازمان مورد بررسی قرار گرفته و هر گونه تغییرات لازم به مدیریت سازمان پیشنهادمی گردد .
طرح ایمنی موجب افزایش سود سازمان می گردد
برای پی بردن به ارزش افزوده استقرار طرح ایمنی در سازمان ، یافته های یک شرکت بزرگ که عملکرد مناسبی از نظر ایمنی دارد را مورد توجه قرار می دهیم . این شرکت در طی یک سال تعداد ۳۹ حادثه داشته است که منجر به اتلاف زمان کاری گردیده در صورتی که عمل کرد ایمنی این شرکت متوسط می بود تعداد حوادث آن به ۳۷۲ مورد می رسید از آنجایی که بر اساس محاسبات شرکت هر حادثه ۱۵۰۰۰ پوند هزینه مستقیم و غیر مستقیم دارد ، بهبود سطح ایمنی منجر به صرفه جویی مالی در حدود پنج میلیون پوند برای شرکت شده است . به عبارت دیگر اگر این شرکت می خواست معادل این مبلغ را به دست آورد بایستی در حدود ۱۴۰ میلیون پوند فروش اضافی کند . علاوه بر این با بهبود عملکرد ایمنی تعداد ۳۳۳ نفر ( نسبت به شرکتهای مشابه با عملکرد متوسط ) بدون حادثه به خانه های خود مراجعت کرده اند .
در نهایت به صورت خلاصه می توان عوامل موثر در ارتقای سطح ایمنی سازمان را چنین برشمرد :
– تعهد مدیریت ارشد سازمان به ارتقای سطح ایمنی
– شناسایی و ارزیابی مخاطرات و تعیین اهداف و برنامه های عملی و قابل حصول
– ایجاد انگیزه در نیروی کار به منظور متعهد نمودن افراد در انجام امور
– تامین منابع کافی و در زمان مناسب
– تلاش در ایجاد فرهنگ مسئولیت پذیری در افراد و ایفای نقش در مدیریت و سرپرستی امور
– ارزیابی موفقیتها
منابع و مآخذ : www.mttm.ir و www.vekalatonline.ir
