کارفرمانیوز - ابلاغ در لغت به معنای رساندن نامه یا پیام است و در اصطلاح حقوقی نیز می‌توان آن را به معنای مطلع‌ساختن مخاطب از مفاد ورقه قضایی طبق تشریفات قانونی تعریف کرد. از طرفی دیگر، بر اساس قانون هیچ حکم یا قراری را نمی‌توان اجرا کرد؛ مگر اینکه به صورت حضوری یا به صورت رای یا رونوشت گواهی‌شده آن به طرفین یا وکیل آنان ابلاغ شده باشد. نحوه ابلاغ اوراق قضایی برابر مقررات مربوط به ابلاغ خواهد بود که اینک موضوع این بروشور است.
اهمیت آشنایی با نحوه ابلاغ اوراق قضایی
از آنجا که بیشتر تصمیمات و اقدامات هر مرجع قضایی یا شبه قضایی، باید مسبوق به ابلاغ به طرفین دعوی باشد، اهمیت ابلاغ اوراق قضایی مشخص می‌گردد. زیرا تمامی مهلت‌ها و زمان‌هایی که در مقررات برای انجام امر یا اعمال حقی پیش بینی گردیده، از تاریخ ابلاغ برگی آغاز می‌شود که توسط مأمور ابلاغ به مخاطب تحویل داده می‌شود. برای مثال مهلت بیست روزه تجدید نظر خواهی از آرای قابل تجدید نظر و مهلت ده روزه اخطار رفع نقص، که توسط مدیر دفتر برای تکمیل دادخواست صادر می‌گردد، که همگی باید مسبوق به ابلاغ اوراق قضایی به اشخاص مذکور باشد تا مواعد دادرسی آغاز گردد.
از طرفی برای اجرای عدالت و احقاق حق مراجعان به مراجع فوق که همگی موکول به ابلاغ دادخواست و ضمایم به مخاطب دعوی است تا خود را برای دفاع از دعوی مطرح شده آماده نماید و رسیدگی نیز منوط به اطمینان از ابلاغ آنهاست.
*مفهوم ابلاغ واقعی
در صورتیکه ابلاغ اوراق، مستقیماً به شخص مخاطب (شخصی که نامش در برگ ذکر شده است) ابلاغ شود ابلاغ واقعی تلقی می‌گردد. اگر ابلاغ به صورت واقعی انجام گیرد، اعتبار مطلق دارد و نمی‌توان آن را بی‌اعتبار تلقی کرد؛ مگر اینکه جعلی بودن آن ثابت شود. بدیهی است در صورت محرز نبودن صحت ابلاغ توسط مقام رسیدگی‌کننده، از قبیل ابلاغ به همسایه مخاطب یا ابلاغ به اعضای شورای اسلامی و مانند آن جلسه رسیدگی باید تجدید وبا تعیین وقت جلسه‌ای دیگر، مجدداً اوراق قضایی برای اطلاع مخاطب ارسال می‌گردد. بنابراین مأموران ابلاغ باید با آگاهی کامل از قوانین ابلاغ در امر دادرسی وآثار و تبعات هریک از انواع ابلاغ اوراق قضایی آشنا باشند تا بتوانند وظیفه حساسی را که بر عهده دارند به طور صحیح و کامل انجام دهند.
*مفهوم ابلاغ قانونی
هرگاه مأمور ابلاغ نتواند اوراق را به شخص خوانده برساند، باید در نشانی تعیین‌شده به یکی از بستگان یا خادمان او که سن و وضعیت ظاهری او برای فهم اهمیت آن کافی است، ابلاغ کند. این ابلاغ حتماً باید در محل اقامت مخاطب باشد. البته ملاک، آخرین آدرسی است که مخاطب اعلام کرده است، و باید در ذیل برگ مربوط قید شود که در محل سکونت نامبرده ابلاغ شد.
*تکلیف قانونی در صورت امتناع از گرفتن ابلاغ یا عدم حضور مخاطب
در فرض استنکاف مخاطب از گرفتن هرگونه اوراق قضایی، مأمور ابلاغ مراتب امتناع وی را در ابلاغ نامه قید و امضاء میکند و به هیأت ارسال میدارد.
هم چنین در صورتیکه در محل سکونت مخاطب، نه خودش و نه بستگان و خادمش حضور نداشته باشند، اعلامیه‌ای در دو نسخه خطاب به مخاطب تنظیم و یک نسخه را در محل سکونت وی چسبانده و نسخه دیگر همراه برگ ابلاغ به هیات ارسال می‌گردد در اعلامیه مذکور بجای جمله «و ساکنین از گرفتن برگ فوق‌الذکر امتناع نمودند»، جمله «هیچکس در محل نبود» نوشته می‌شود و نیز مطابق ماده۹۴ قانون آئین دادرسی مدنی، یک نوبت هم به مدت یک ماه در روزنامه کثیرالانتشار منتشر می‌گردد. بدیهی است در صورت مجهولالمکان بودن، طبق ماده ۷۳ آئین دادرسی مدنی، یک بار از طریق نشر آگهی اقدام، که پس از یک ماه قابل رسیدگی است. چنانچه پس از تاریخ یک ماه از درج آگهی در روزنامه مخاطب مراجعه نکرد، ابلاغ قانونی انجام شده است.
همچنین به استناد ماده ۹۶ قانون آئین دادرسی مدنی تاریخ چسباندن یا تحویل به بستگان، تاریخ ابلاغ محسوب می‌شود.
*موارد مذکور در ذیل برگ ابلاغ اوراق قضایی
تاریخ ابلاغ (به حروف باید نوشته شود)، نام گیرنده ابلاغ (چنانچه به بستگان ابلاغ شود باید نسبت شخص تحویل گیرنده با مخاطب و هم چنین اینکه در محل سکونت ابلاغ شده است، قید گردد)، امضا گیرنده، نام مأمور ابلاغ، امضا مأمور ابلاغ.
البته به استناد ماده ۱۰۶ قانون آئین دادرسی مدنی وقتی که مخاطب با مأمور ابلاغ قرابت سببی یا نسبی تا درجه سوم از طبقه دوم داشته باشد و یا دعوای مدنی یا جزایی داشته باشند، نمیتواند امر ابلاغ را عهده‌دار شود.
ـَ نحوه ابلاغ در خارج از حوزه دادگاه
اگر خوانده در حوزه دادگاه دیگری باشد، ابلاغ توسط دفتر دادگاه به هر وسیله ممکن صورت می‌گیرد و اگر در محل اقامت خوانده، دادگاهی نباشد، ابلاغ توسط مأموران انتظامی یا بخشداری یا شورای اسلامی محل یا پست انجام می‌شود.
ـ مسئولیت ابلاغ اوراق هیأت در نهادهای دولتی و عمومی
مسئولیت ابلاغ تمامی مکاتبات برعهده مسئول کارگزینی یا امور اداری هر اداره می‌باشد و طبق ماده ۲۳ آئین نامه اجرایی قانون رسیدگی به تخلفات اداری (مصوب ۲۹ر۵ر۱۳۸۵ هیأت وزیران)، مسئولیت هرگونه تأخیر در ابلاغ آراء و صدور احکام اجرایی مربوط، برعهده مسئولین کارگزینی یا امور اداری می‌باشد.
ـَ تاریخ صدور حکم اجرایی آرای قطعی
حکم اجرایی آرای قطعی، بایستی هم زمان با ابلاغ به مخاطب صادر و اجرا گردد. هم چنین در صورتی که مخاطب در حالت آماده بخدمت باشد، با ابلاغ رای قطعی، بنا به تبصره ۳ ماده ۱۳ قانون رسیدگی به تخلفات اداری (مصوب ۱۳۷۲)، حکم آماده بخدمت وی لغو می‌شود.
ـ زمان حکم اجرایی آرای قابل پژوهش
در صورتی که مخاطب در مهلت مقرر قانونی یک ماهه به رأی خود اعتراض نکرده باشد، پس از ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ حکم اجرایی صادر و اجرا می‌گردد. بدیهی است چنانچه در مهلت مقرر قانونی به رأی اعتراض کرده باشد، پس از صدور رأی هیات تجدید نظر و ابلاغ آن به مخاطب، حکم اجرایی صادر و اجرا می‌گردد. آرای هیات تجدیدنظر از نوع آرای قطعی هستند که می‌بایستی همانند آرای قطعی، هم زمان با ابلاغ رای و امضا توسط مخاطب، حکم اجرایی صادر و اجرا گردد.
منبع: روزنامه اطلاعات
